Historyczne instrumenty astronomiczne

W ciągu 60 lat istnienia Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku w Dziale Historii Astronomii zostało zebranych szereg interesujących przyrządów naukowych. Ciekawie prezentuje się kolekcja instrumentów optycznych do obserwacji astronomicznych i naziemnych. Wśród nich wyróżniają się dziewiętnastowieczne teleskopy, instrument przejściowy Bamberga oraz kamera do fotografowania sztucznych satelitów Ziemi. Każdy z nich ma swoje własne losy.

Refraktor Reinfeldera-Repsolda

Teleskop znajduje się w kolekcji Muzeum od 1984 roku, kiedy to został przekazany przez Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Refraktor został wyprodukowany, przed 1883 rokiem, przez niemiecką firmę A. Repsold&Söhne z Hamburga i wyposażony pierwotnie w obiektyw o średnicy 25 cm monachijskiej firmy Reinfelder&Hertel. W 1883 roku zakupiony do prywatnego obserwatorium astronomicznego w Białkowie (powiat Wołowski, 70 km od Wrocławia) przez Leo Wuczychowskiego. W 1932 roku refraktor stał się własnością Uniwersytetu Wrocławskiego, gdy obserwatorium w Białkowie zostało filią Uniwersyteckiego Obserwatorium Astronomicznego. We wrześniu 1945 roku okazało się, że cała optyka instrumentu zaginęła. Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku otrzymało teleskop wyposażony w obiektyw firmy Carl Zeiss Jena.

Na teleskop składają się: luneta o średnicy obiektywu 25 cm; kolumna wyposażona w mechanizm prowadzący za ruchem dziennym nieba firmy Carl Zeiss Jena; montaż paralaktyczny; szukacz, dwa pokrętła do aretowania lunety; dwie śruby mikrometryczne do wykonywania ruchów drobnych w rektascensji i deklinacji; w wyposażeniu brak jest okularu.

W 2012 r. teleskop został poddany konserwacji i w chwili obecnej jest gotowy do złożenia i ustawienia w pawilonie obserwacyjnym. Konserwację przeprowadzono w Instytucie Astronomicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, dzięki dofinansowaniu z programu Dziedzictwo Kulturowe, priorytet – Wspieranie Działań Muzealnych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Luneta firmy Sendtner

Muzeum stało się właścicielem instrumentu w 1978 roku w drodze wymiany z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii w Grudziądzu. Teleskop wyprodukowany został około 1900 roku w Monachium w niemieckiej firmie Fabrik für Präzisions-Instrumente Michael Sendtner.  W 1904 roku zakupiony został do Wyższej Szkoły Realnej pw. św. Piotra i Pawła w Gdańsku (Die Ober - Realschule zu St. Petri und Pauli). Po drugiej wojnie światowej został przekazany do odbudowywanego Obserwatorium Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1972-1978 znajdował się w obserwatorium PTMA w Grudziądzu.

Teleskop składa się z lunety głównej firmy Gustaw Heyde Dresden o ogniskowej 2,7 m i średnicy obiektywu 12,5 cm; szukacza firmy Carl Zeiss Jena; kolumny z mechanizmem prowadzącym lunetę za ruchem dziennym nieba; montażu paralaktycznego; czterech pokręteł do aretowania lunety i wykonywania ruchów drobnych w rektascensji i deklinacji.
Na uwagę zasługuje system prowadzący lunetę za ruchem dziennym nieba. Jest to regulator prędkości opadania ciężarka i ciężar na metalowej linie.

Łamany instrument przejściowy Bamberga

Znajduje się w kolekcji Muzeum od 1984 r., przekazany przez Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Instrument wykonany został w berlińskim warsztacie Carla Johanna Wilhelma Bamberga (1847–1892). Instrument występował pod nr 38 w katalogu VI Bamberga z 1892 roku. W 1897 roku zakupiony został przez Uniwersytet Wrocławski,  wykorzystywany do obserwacji od 1899 roku. W 1918 roku przeniesiony do nowego obserwatorium w Parku Szczytnickim, gdzie używany był regularnie do 1943 roku.
Na instrument składa się mosiężna luneta załamana z obiektywem o średnicy 8,9 cm (3,5 cala) i okularem o średnicy 0,9 cm (uzyskiwano stokrotne powiększenie), montaż widłowy, horyzontalny, mikrometr nitkowy - krzyż nitek z 25 nieruchomymi pionowymi nitkami, 4 nieruchomymi poziomymi i 7 ruchomymi (krzyż nitek jest uszkodzony) oraz libella Horrebowa-Talcotta.

Kamera fotograficzna do obserwacji sztucznych satelitów Ziemi

Instrument powstał w 1969 r. na Politechnice Warszawskiej. Do muzeum został przekazany przez Wojskowe Obserwatorium Astronomiczno-Grawimetryczne w 1981 r. Kamera przeznaczona była do wykonywania zdjęć sztucznych satelitów Ziemi. Składa się z podstawy, montażu widłowego, tubusu o kształcie niespotykanym w lunetach oraz szukacza.

Teleskop Kordylewskiego

Instrument był własnością Kazimierza Kordylewskiego, odkrywcy Pyłowych Księżyców Ziemi.  Został zakupiony od spadkobierców astronoma do tworzonego na Górze Żurawiej k. Fromborka Ludowego Obserwatorium Astronomicznego i wzbogacił zbiory Działu Historii Astronomii. Znajduje się w oddzielnym pawilonie obserwacyjnym i jest do dzisiaj używany.
    Teleskop jest reflektorem systemu Newtona. Składa się z tubusu o długości 2 m, zwierciadła o średnicy 31 cm, stałego okularu 310/1800, montażu widłowego i szukacza (lunetki AT 1). Ogniskowa teleskopu wynosi 2,05 m, a najstarszą jego częścią jest pochodzące z XIX wieku zwierciadło.